Dakwaan rasuah perolehan komputer riba seret bekas menteri pendidikan Indonesia

JAKARTA: Selepas menamatkan tugasnya sebagai Menteri Pendidikan dalam pentadbiran bekas Presiden Joko “Jokowi” Widodo, Encik Nadiem Makarim kembali menjadi tumpuan awam apabila namanya disebut dalam siasatan Pejabat Peguam Negara (AGO) berkaitan dakwaan rasuah dalam satu projek perolehan semasa beliau memegang jawatan menteri.

Penyiasat dari Pejabat Penolong Peguam Negara untuk Jenayah Luar Biasa (Jampidsus) memulakan siasatan pada Mei terhadap dakwaan penyelewengan berhubung perolehan komputer riba Google Chromebook oleh Kementerian Pendidikan, Kebudayaan, Penyelidikan dan Teknologi dari 2019 hingga 2022.

Sekurang-kurangnya 28 saksi telah disoal siasat oleh penyiasat. Antara yang terlibat ialah Cik Fiona Handayani, salah seorang staf khas Encik Nadiem, yang telah dipanggil oleh AGO untuk sesi soal siasat.

Pada Mei lalu, AGO turut merampas komputer riba dan telefon bimbit miliknya dalam satu serbuan. Jurucakap AGO, Encik Harli Siregar, berkata penyiasat merancang untuk memanggil dua lagi bekas staf khas Encik Nadiem, iaitu Cik Jurist Tan dan Encik Ibrahim Arief, untuk siasatan.

Penyiasat juga telah merampas telefon bimbit, komputer dan dokumen lain dari kediaman mereka dalam serbuan terkini. Ketiga-tiga mereka turut dikenakan larangan perjalanan pada 4 Jun selepas gagal memenuhi panggilan soal siasat.

Menurut AGO, projek perolehan itu menelan belanja sekitar 9.9 trilion rupiah (S$782 juta), dengan kira-kira dua pertiga dana tersebut diambil daripada Dana Alokasi Khusus (DAK) yang sepatutnya disalurkan oleh pemerintah pusat kepada pentadbiran daerah.

Walaupun ujian awal pada 2018 yang dijalankan oleh pasukan penyelidik kementerian tidak menggalakkan penggunaan Chromebook kerana keberkesanannya yang rendah di kawasan tanpa sambungan internet, komputer riba berasaskan Google itu tetap dipilih.

Penyiasat turut menyiasat dakwaan peningkatan harga dalam perolehan tersebut. Meskipun Jampidsus telah mengenal pasti lima vendor yang terlibat dalam kes ini, Encik Harli tidak menghuraikan lebih lanjut tentang peranan Google dalam perkara tersebut.

Wakil dari Google Indonesia juga tidak dapat memberikan maklum balas kepada permintaan komen dari The Jakarta Post. Penyiasat Jampidsus kini masih berusaha mengenal pasti individu yang mengurus projek perolehan tersebut serta dalang di sebalik cadangan awal projek itu.

Dalam satu sidang media pada 10 Jun, Encik Nadiem menafikan dakwaan bahawa terdapat pakatan untuk mengutamakan Chromebook berbanding jenama lain. Beliau juga menolak dakwaan bahawa kementeriannya mengabaikan kajian tahun 2018 mengenai kelemahan Chromebook. Encik Nadiem menyatakan bahawa kajian itu dijalankan sebelum beliau memegang jawatan pada Oktober 2024 dan tertumpu kepada alat pembelajaran di kawasan kurang membangun dan terpencil.

“Sementara itu, perolehan komputer riba semasa saya menjawat jawatan menteri tidak disasarkan untuk kawasan terpencil atau kurang membangun,” katanya dalam sidang media yang disiarkan di televisyen.

Beliau menambah bahawa peranti tersebut bertujuan untuk mengelakkan “kehilangan pembelajaran” dalam kalangan pelajar di kawasan yang mempunyai infrastruktur digital dan sambungan internet semasa pandemik Covid-19 serta membantu para pendidik dalam proses pengajaran.

Encik Nadiem memilih peguam terkenal Encik Hotman Paris Hutapea untuk mewakilinya dalam kes ini.

Peguam itu berhujah bahawa dakwaan yang dibuat oleh penyiasat AGO adalah tidak tepat. “Nadiem tidak pernah menyimpang [daripada hasil kajian] kerana kajian tersebut dan perolehan Chromebook oleh Nadiem adalah dua projek berbeza. Ia tidak boleh dikaitkan antara satu sama lain,” kata Encik Hotman.

Bekas Menteri Pendidikan itu turut menyatakan bahawa program tersebut berjaya, dengan 97 peratus daripada 1.1 juta unit Chromebook yang diperoleh sepanjang tempoh pentadbirannya telah dihantar ke 77,000 sekolah menjelang tahun 2023. Beliau juga berkata kementeriannya melaksanakan “banci berkala” bagi mengira jumlah komputer riba tersebut.

Walaupun menolak dakwaan penglibatannya dalam kes ini, Encik Nadiem berkata beliau “bersedia untuk bekerjasama” dan akan membantu penyiasat dengan memberikan maklumat atau penjelasan yang diperlukan sepanjang siasatan.

Sebelum menceburi dunia politik, Encik Nadiem turut dikenali sebagai pengasas syarikat teknologi Gojek.