ICJ tolak kes genosid Sudan terhadap UAE

THE HAGUE: Mahkamah Keadilan Antarabangsa (ICJ) telah menolak permohonan Sudan untuk mendakwa Amiriah Arab Bersatu (UAE) atas dakwaan menyokong tindakan genosid di Sudan melalui bantuan kepada kumpulan Pasukan Sokongan Pantas (RSF).

Dalam keputusan rasmi yang diumumkan pada 5 Mei, ICJ menyatakan bahawa ia “jelas tidak mempunyai bidang kuasa” untuk mendengar kes tersebut, sekali gus menamatkan percubaan Sudan untuk membawa UAE ke muka pengadilan antarabangsa.

Keputusan ini dibuat melalui undian 14-2, yang menolak permintaan Sudan supaya mahkamah mengeluarkan langkah kecemasan sementara terhadap UAE.

Selain itu, dengan undian 9-7, mahkamah turut memutuskan untuk mengeluarkan kes itu daripada senarai perbicaraan rasmi, sekali gus menutup ruang kepada Sudan untuk terus membawa isu ini ke ICJ dalam bentuk semasa.

Sudan dan UAE merupakan negara yang mengesahkan Konvensyen Genosid 1948.

Namun, semasa UAE meratifikasikan perjanjian tersebut pada 2005, ia telah membuat pengecualian terhadap satu klausa utama yang membolehkan sesebuah negara mengambil tindakan undang-undang terhadap negara lain di ICJ.

Pengecualian itu menjadi asas kepada keputusan mahkamah bahawa ia tidak mempunyai bidang kuasa untuk membicarakan kes yang dibawa oleh Sudan.

Pada Mac lalu, Sudan telah mengemukakan permohonan kepada ICJ untuk membuka kes terhadap UAE, dengan dakwaan bahawa negara Teluk itu telah melanggar Konvensyen Genosid melalui pemberian senjata, dana dan bantuan ketenteraan kepada RSF, kumpulan yang kini terlibat dalam konflik berdarah dengan angkatan tentera Sudan.

Dalam sesi perbicaraan pertama pada April, Sudan mendesak mahkamah supaya mengeluarkan perintah awal yang melarang UAE daripada terus memberikan sebarang bentuk sokongan kepada RSF, terutamanya yang boleh membawa kepada tindakan genosid terhadap masyarakat etnik Masalit di wilayah Darfur Barat.

Bagaimanapun, kerajaan UAE menolak semua tuduhan tersebut.

Dalam kenyataannya, UAE menyatakan bahawa Sudan telah gagal membentangkan bukti yang meyakinkan, dan bahawa mahkamah ini tiada bidang kuasa kerana pengecualian yang telah dibuat oleh UAE sewaktu menandatangani konvensyen berkenaan.

“Keputusan hari ini merupakan penolakan tegas terhadap cubaan Angkatan Tentera Sudan (SAF) untuk memanipulasi mahkamah ini sebagai alat kempen maklumat palsu, dan untuk mengalih perhatian daripada kegagalan mereka sendiri dalam konflik ini,” kata Encik Reem Ketait, pegawai kanan di Kementerian Luar Negeri UAE dalam satu kenyataan selepas keputusan diumumkan.

Mahkamah dalam rumusannya menyatakan bahawa menurut statut ICJ, ia tidak boleh membuat sebarang penilaian terhadap merit atau kebenaran dakwaan yang dikemukakan oleh Sudan.

Namun begitu, ICJ turut menyuarakan “keprihatinan mendalam terhadap tragedi kemanusiaan yang sedang berlaku di Sudan,” khususnya terhadap nasib penduduk awam yang terperangkap dalam konflik yang semakin meruncing.

Encik Khalid Ali Aleisir, Menteri Penerangan Sudan dan jurucakap rasmi pemerintah tidak memberi sebarang komen apabila diminta mengulas keputusan ini.

RSF merupakan kesinambungan daripada militia Janjaweed yang terkenal dengan kekejaman terhadap penduduk Darfur pada awal tahun 2000-an.

Dalam konflik terdahulu, kumpulan tersebut telah digunakan oleh rejim Presiden Omar al-Bashir untuk menindas pemberontakan di wilayah itu, yang menyebabkan ICC mendakwa beliau atas tuduhan genosid dan jenayah terhadap kemanusiaan pada 2009.

Walaupun digulingkan oleh tentera pada 2019, beliau masih belum diserahkan untuk pendakwaan di The Hague.

Konflik terkini di Sudan meletus pada April 2023 apabila RSF, di bawah pimpinan Leftenan Jeneral Mohamed Hamdan Dagalo, mula bertempur dengan tentera Sudan SAF yang diketuai oleh Jeneral Abdel Fattah al-Burhan.

Sejak tercetusnya konflik tersebut, keadaan kemanusiaan di Sudan merosot dengan cepat dan amat membimbangkan dengan lebih 13 juta penduduk telah menjadi pelarian di dalam dan luar negara, puluhan ribu nyawa terkorban, manakala krisis kebuluran semakin merebak dan mengancam jutaan lagi.

Kedua-dua pihak dalam konflik telah dituduh melakukan jenayah perang dan pelanggaran hak asasi manusia yang berat.

RSF dan sekutunya didakwa melakukan pembersihan etnik serta pembunuhan beramai-ramai terhadap masyarakat bukan Arab Masalit, manakala angkatan tentera Sudan SAF pula dituduh menggunakan senjata kimia dan menyasarkan serangan terhadap kawasan awam.

UAE pula dituduh menjalankan operasi rahsia menyokong RSF, termasuk membekalkan senjata berat, dron, rawatan perubatan kepada anggota yang cedera, serta membawa mereka ke hospital tentera di Amiriah.

Terdapat juga laporan yang mendakwa UAE menggunakan operasi bantuan kemanusiaan di pangkalan Bulan Sabit Merah Amiriah di Chad sebagai saluran untuk menghantar senjata ke Sudan, satu tuduhan yang telah dinafikan oleh kerajaan UAE.

Terdahulu media tempatan UAE melaporkan bahawa pihak berkuasa telah menggagalkan cubaan menyeludup senjata oleh pegawai tentera Sudan melalui sebuah lapangan terbang di negara itu.

Perkembangan ini berlaku dalam suasana konflik yang semakin sengit, dengan tentera Sudan kini berjaya menguasai semula ibu kota Khartoum dan mengambil alih semula kawalan ke atas lapangan terbang antarabangsa utama negara itu.

RSF pula memperkukuh pengaruhnya di wilayah Darfur.

Menurut laporan daripada kumpulan perubatan, lebih 100 orang awam telah terbunuh dalam serangan RSF ke atas bandar selatan Nahud minggu lalu.

Mereka turut menjarah pasar dan farmasi.

Tentera Sudan juga mendakwa bahawa RSF menyerang lapangan terbang dan beberapa kemudahan awam lain di Pelabuhan Sudan.

Walaupun kes terhadap UAE kini ditolak, isu mengenai kebertanggungjawaban aktor luar dalam konflik Sudan masih menjadi persoalan utama.

Ramai penganalisis melihat keputusan ICJ ini sebagai petunjuk kepada kelemahan struktur keadilan antarabangsa apabila sesebuah negara boleh memilih untuk tidak tertakluk kepada mekanisme pertikaian undang-undang antarabangsa.

“Apa yang kita saksikan ialah kegagalan sistemik. Apabila undang-undang antarabangsa tidak mampu mengikat semua pihak secara saksama, mangsanya ialah rakyat awam yang terus menjadi korban,” kata seorang pemerhati hak asasi dari Afrika Timur. – Agensi berita.