Politik M’sia bergoncang dek kontroversi minuman keras

KUALA LUMPUR: Pertama, Perdana Menteri Malaysia, Datuk Seri Anwar Ibrahim, menegur seorang menteri Kabinet kerana membenarkan hidangan arak dalam satu majlis rasmi kerajaan.

Tidak lama selepas itu, Ketua Pegawai Eksekutif (CEO) Petronas memohon maaf selepas terlibat dalam sambutan penyemburan champagne di podium Formula Satu (F1) ketika Grand Prix Singapura pada 5 Oktober.

Keadaan semakin hangat apabila sebuah syarikat minuman tempatan menarik balik bir yang dinamakan sempena gunung terkenal di Sarawak selepas seorang ahli Parlimen (AP) membantah, dengan alasan penggunaan nama mercu tanda negeri bagi produk alkohol dianggap tidak sensitif terhadap masyarakat majoriti Islam.

Rentetan peristiwa dalam tempoh dua bulan ini sekali lagi menonjolkan sensitiviti mendalam masyarakat Melayu-Islam terhadap isu berkaitan alkohol, meskipun ada yang bimbang keadaan itu boleh menambah jurang kaum dan agama di negara itu.

Ia juga mencerminkan satu kecenderungan membimbangkan, apabila ahli politik cepat menunggang isu sebegini dengan memainkan naratif “Islam diserang” bagi meraih sokongan maksimum.

Fenomena ini pernah dilihat apabila Ketua Pemuda Umno, Dr Akmal Saleh, menghangatkan isu “stokin bertulis perkataan Allah” selama berbulan-bulan pada awal 2024.

Ketua Institut Dasar Huayan, Dr Phoon Wing Keong, yang mengetuai badan pemikir masyarakat Cina-Malaysia, berkata kepada The Straits Times (ST) bahawa Perlembagaan Persekutuan menetapkan Islam sebagai agama Persekutuan sambil menjamin kebebasan beragama kepada penganut agama lain.

“Namun, dalam beberapa tahun kebelakangan ini, perubahan politik telah menggugat keseimbangan itu. Dengan Umno kehilangan kedudukan dominan dalam kerajaan dan perpecahan dalam parti-parti politik Melayu, sebahagian masyarakat Islam berasa cemas dan bimbang terhadap pengaruh politik serta status dominan mereka.

“Mereka khuatir akan kebangkitan kumpulan bukan Melayu dan golongan liberal, yang menyebabkan sensitiviti terhadap isu keagamaan dan amalan ritual semakin meningkat. Pengaruh meluas media sosial turut mengukuhkan lagi trend ini,” katanya.

Pertama sekali, perlu difahami bahawa pengambilan alkohol adalah sah di sisi undang-undang di Malaysia, di mana bukan Islam membentuk kira-kira 37 peratus daripada penduduk. Arak dijual secara terbuka di pasar raya dan premis makanan yang menyasarkan pelanggan bukan Islam.

Namun, alkohol dilarang dihidangkan dalam sebarang majlis rasmi kerajaan. Selain itu, penjualan dan promosi produk beralkohol dikawal ketat di negeri-negeri yang ditadbir oleh Parti Islam SeMalaysia (PAS) seperti Kelantan dan Kedah.

Kecoh terbaru berkaitan isu alkohol tercetus selepas timbul aduan bahawa wain dan bir dihidangkan dalam satu majlis anjuran Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya pada 1 Oktober.

Parti pembangkang, khususnya parti Melayu-Islam seperti Parti Islam SeMalaysia (PAS) dan Parti Pribumi Bersatu Malaysia (Bersatu), pantas mengecam tindakan itu sambil mengetepikan penjelasan Menteri Pelancongan, Seni dan Budaya, Datuk Seri Tiong King Sing, bahawa minuman tersebut hanya disajikan selepas majlis rasmi tamat.

Sebagai reaksi, Datuk Anwar pada 7 Oktober berkata dasar kerajaan adalah tegas, alkohol tidak boleh dihidangkan di mana-mana majlis rasmi kerajaan.

“Kami telah memberi peringatan keras kepada menteri dan kementerian supaya tidak mengulangi kesilapan ini. Walaupun majlis telah selesai, tindakan itu tetap tidak wajar,” katanya.

Beberapa ahli politik termasuk AP DAP, Encik Lim Lip Eng, tampil mempertahankan Encik Tiong di tengah-tengah desakan agar beliau meletakkan jawatan berikutan kontroversi itu.

Kontroversi itu disusuli pula dengan isu pada 5 Oktober yang melibatkan ketua Petronas, syarikat minyak dan gas nasional serta entiti paling menguntungkan di negara itu, yang meraikan kemenangan pemandu Mercedes-AMG Petronas, George Russell, dalam perlumbaan di Singapura.

Presiden dan CEO Petronas, Tan Sri Tengku Muhammad Taufik, kemudiannya memohon maaf secara terbuka selepas dilihat mengambil bahagian dalam upacara penyemburan champagne di podium F1 Singapura.

“Walaupun saya boleh nyatakan dengan jelas bahawa saya tidak minum alkohol, sebagai seorang Muslim, saya seharusnya lebih peka terhadap sensitiviti berkaitan penyertaan dalam sambutan seperti itu,” katanya dalam satu kenyataan pada 7 Oktober.

Ketua Penerangan Pemuda Bersatu, Encik Harris Idaham Rashid, sebelum itu mengkritik tindakan Tengku Taufik yang disifatkannya tidak wajar.

“Penggunaan alkohol tidak boleh dianggap normal sama ada dalam kerajaan atau syarikat berkaitan kerajaan. Sebagai pemimpin korporat Melayu-Islam yang mewakili Petronas, beliau sepatutnya meninggalkan podium semasa penyemburan champagne berlangsung,” katanya pada 7 Oktober.

Namun, bekas Menteri Undang-undang, Datuk Zaid Ibrahim, menyatakan di laman X bahawa beliau “simpati” terhadap ketua Petronas itu.

“Beliau tidak minum champagne, beliau hanya meraikan acara bertaraf dunia yang turut ditaja oleh Petronas; tetapi akhirnya terpaksa memohon maaf,” tulisnya pada 8 Oktober.

“Kita kini menjadi masyarakat yang lebih taksub terhadap penampilan berbanding nilai etika apabila hanya imej sambutan wain pun sudah mencetuskan kemarahan golongan beragama,” tambahnya.

Insiden sebegini telah mencetuskan semula perdebatan umum tentang peranan alkohol dalam kehidupan awam di Malaysia, satu isu yang sering menjadi titik sensitif dalam keseimbangan antara prinsip Islam dan keharmonian masyarakat berbilang kaum.

Ini bukan kali pertama dan mungkin bukan yang terakhir kontroversi berkaitan alkohol menggoncang politik Malaysia.

Pada September, bir kraft yang dinamakan Santubong, sempena Gunung Santubong di Sarawak, ditarik balik daripada pasaran selepas menerima kritikan daripada orang ramai.

Antara pengkritiknya ialah AP Santubong, Datuk Seri Nancy Shukri, yang menulis di laman Facebook pada 17 September bahawa penamaan minuman beralkohol sempena nama Santubong jelas tidak sensitif terhadap masyarakat Santubong yang majoritinya beragama Islam.

Pada Julai 2024, satu majlis makan malam kutipan dana sekolah Cina turut dikecam selepas didapati menerima tajaan daripada sebuah syarikat pembuatan bir. Tindakan itu mendorong Kementerian Pendidikan mengeluarkan peringatan tentang garis panduan sedia ada yang melarang paparan dan promosi minuman keras di kawasan sekolah.

Seorang penganalisis, Pengarah Penyelidikan badan pemikir Iman Research, Encik Aziff Azuddin, berpendapat dasar Malaysia mencerminkan kebimbangan mendalam masyarakat Melayu-Islam terhadap aspek “kesucian halal” yang membentuk sikap terhadap alkohol dan amalan pentadbiran.

“Keadaannya rumit kerana norma majoriti di Malaysia adalah Melayu-Islam. Ini dapat dilihat dalam surat pekeliling kerajaan yang dengan jelas melarang hidangan alkohol di majlis rasmi kerajaan,” katanya.

“Tambahan pula, kebanyakan penjawat awam terdiri daripada orang Melayu, dan ini turut mempengaruhi cara dasar-dasar tersebut dibentuk,” katanya kepada ST.

Menurutnya, isu ini melangkaui aspek undang-undang kerana turut melibatkan persoalan tentang kesucian dan pencemaran yang membentuk pandangan masyarakat Melayu-Islam terhadap makanan dan minuman.

“Saya berpendapat ramai yang meremehkan betapa pentingnya konsep halal bagi umat Islam, dan kebimbangan terhadap unsur ‘pencemaran’ itu amat nyata,” tambahnya.

Dr Phoon daripada Institut Dasar Huayan pula menegaskan masyarakat Malaysia perlu membina semula persefahaman bersama dan menyemai semangat kebangsaan yang baru, yang menegaskan keterangkuman dan kepelbagaian, sambil kembali kepada nilai-nilai perlembagaan berasaskan keseimbangan dan toleransi yang menjadi tunjang penubuhan negara.